Wat is de Bauhaus stijl? Minimalistische architectuur en tijdloos design

In tegenstelling tot de sierlijke Jugendstil staat de Bauhaus stijl bekend om haar strakke lijnen, minimalistische uitstraling en functionele benadering. Toch is Bauhaus meer dan een interieur- of architectuurstijl: het is een vernieuwend concept van moderne vormgeving dat kunst, ambacht en techniek verenigt.

De oorsprong van deze stroming ligt bij architect Walter Gropius, die in 1919 in Weimar het Staatliche Bauhaus oprichtte. Zijn doel was om kunst en ambacht samen te brengen in een nieuwe vorm van ‘bouwkunst’, gericht op het ontwerpen van praktische, esthetische en betaalbare producten voor het dagelijks gebruik. Daarmee zette hij zich af tegen de overdadige decoratie van de negentiende eeuw, en plaatste hij maatschappelijke en sociale functies centraal in het ontwerp.

Tussen 1919 en 1933 werd dit gedachtegoed onderwezen op drie invloedrijke locaties: eerst in Weimar, vervolgens aan de Hochschule für Gestaltung in Dessau en tot slot op een privéopleiding in Berlijn. Hier groeide Bauhaus uit tot een revolutionaire benadering binnen de designgeschiedenis – gevoed door een unieke mix van kunstdisciplines, technologische vernieuwing en het streven naar een nieuwe eenheid tussen vorm en functie.

Eenvoudige, symmetrische vormen, ongebruikelijke materialen en complementaire kleuren zijn typische kenmerken van de Bauhaus stijl. Toch waren het niet vaste regels die het ontwerp bepaalden, maar twee belangrijke principes:

1. Producten in Bauhaus stijl combineren ambacht, techniek, kunst en industrie.

2. Mooi is wat functioneel is. Vorm en esthetiek volgen de praktische bruikbaarheid van het ontwerp – oftewel: ‘form follows function’.

Het Bauhaus was geen gewone kunstopleiding – het was een grensverleggende beweging die kunst, ambacht, design en architectuur verenigde in een nieuwe visie op moderne vormgeving.

Bauhaus-kunst viel op door haar strakke vormen, abstracte composities en experimentele technieken. Kunstenaars als Wassily Kandinsky, Paul Klee en László Moholy-Nagy gaven geen invulling aan decoratie, maar aan een kunstvorm die wilde bijdragen aan vooruitgang en maatschappelijke verandering.

In het Bauhaus design stond het dagelijks gebruik centraal. Meubels, verlichting en woonaccessoires kregen een minimalistische uitstraling, maar met een duidelijke functie. Denk aan de iconische Wagenfeld-lamp of de metalen ontwerpen van Marianne Brandt – voorbeelden van hoe esthetiek en bruikbaarheid samenvloeien.

Tot op de dag van vandaag is het principe ‘vorm volgt functie’ nog altijd een fundament voor interieurarchitectuur, productdesign en minimalistisch wonen.

Strakke lijnen, geometrische vormen en open ruimtes: met deze kenmerken bracht Bauhaus architectuur een revolutie teweeg. In plaats van decoratieve elementen of overdadige gevels koos deze stijl voor heldere structuren en moderne materialen als glas, staal en beton.

Onder leiding van architecten als Walter Gropius, Hannes Meyer en Ludwig Mies van der Rohe ontstonden gebouwen die licht, efficiëntie en ruimtelijkheid centraal stelden. Open plattegronden vervingen kleine, gesloten kamers – het resultaat was een moderne architectuurstijl die tot op de dag van vandaag wordt toegepast in woningbouw en projectontwikkeling.

De Bauhausstijl werd daarmee hét voorbeeld van functioneel bouwen: elke lijn, hoek en vorm had een doel. Niet alleen in theorie, maar tastbaar in woningen, scholen en musea over de hele wereld. Zo groeide de stijl uit tot een architectonisch icoon met een blijvende invloed op hoe wij ruimtes ontwerpen en beleven.

Wat maakt Bauhaus-architectuur zo herkenbaar? Denk aan platte daken, grote glaspartijen, witte gevels en een kubistische bouwvorm. Alles is gericht op eenvoud en functionaliteit. Geen overbodige ornamenten, maar een logische, pure manier van bouwen waarin vorm en functie samenkomen. De gebouwen ogen strak en zakelijk – en dat is precies de bedoeling.

Ook modulaire structuren, asymmetrische indelingen en het gebruik van moderne technologieën zoals staalconstructies of prefab-elementen zijn typische elementen van deze stijl.

Toeristische tip: UNESCO Bauhaus-sites én Nederlandse invloeden ontdekken

Wilt u de Bauhausstijl van dichtbij ervaren? In Duitsland vindt u enkele van de belangrijkste gebouwen uit deze stroming. Weimar en Dessau, de bakermat van de beweging, staan vandaag de dag op de lijst van UNESCO-werelderfgoed. Met een handige app van het Bauhaus Museum Dessau maakt u een interactieve tour langs iconische meesterhuizen, klaslokalen en werkplaatsen – een unieke ervaring voor liefhebbers van design, moderne architectuur en cultuurhistorie.

Ook in Nederland zijn de invloeden van het Bauhaus duidelijk zichtbaar, met name binnen het Nieuwe Bouwen, een aanverwante stroming. Enkele interessante locaties:

• Van Nellefabriek in Rotterdam – een icoon van het functionalisme en UNESCO-werelderfgoed.

• Sonneveld Huis in Rotterdam – een modernistisch woonhuis met duidelijke Bauhaus-invloed, open voor publiek.

• Zonnestraal Hilversum – voormalig sanatorium met een vooruitstrevend licht, lucht en ruimte-concept, verwant aan Bauhaus-ideeën.

• Openluchtmuseum De Lakenhal in Leiden – toont geregeld tentoonstellingen over moderne stromingen, waaronder Bauhaus en De Stijl.

Deze locaties tonen hoe de principes van het Bauhaus – helderheid, functionaliteit en esthetiek – ook in de Nederlandse architectuur diep zijn doorgedrongen.

In 2019 vierde het Bauhaus zijn honderdjarig jubileum. Die mijlpaal liet opnieuw zien hoe actueel de ideeën van deze stroming nog altijd zijn – of het nu gaat om architectuur, design, interieur of toegepaste kunst.

Ook in Nederland leeft het gedachtegoed voort. De principes van het Bauhaus – functionaliteit, eenvoud en harmonie tussen vorm en functie – sloten nauw aan bij de Nederlandse stroming De Stijl, met bekende namen als Gerrit Rietveld en Piet Mondriaan. Zo zijn iconische ontwerpen zoals het Rietveld Schröderhuis in Utrecht of het Zonnestraalcomplex in Hilversum schoolvoorbeelden van deze gedeelde modernistische visie.

Vandaag de dag zien we Bauhausinvloeden terug in hedendaags interieurdesign, moderne nieuwbouwprojecten en slimme woninginrichting – geheel in lijn met de filosofie van Gira: helder design, slimme technologie en duurzame oplossingen voor een stijlvol en functioneel thuis.